Koninklijke Grafkelder

Op deze pagina staan foto's van het bezoek aan de Nieuwe Kerk te Delft, waar de Grafkelder van de Oranjes zich bevindt.

Grafkelder van de Oranjes en Grafmonument Willem van Oranje

Het grafmonument in de Nieuwe Kerk werd in opdracht van de Staten-Generaal tussen 1614 en 1622 gebouwd
ter nagedachtenis aan de Vader des Vaderlands, Prins Willem van Oranje.

Prins Willem van Oranje was stamvader van het Huis Oranje-Nassau en de eerste leider in de opstand van de
Republiek der Verenigde Nederlanden tegen de Koning van Spanje. De Prins werd 10 juli 1584 in Delft vermoord.
Willem van Oranje kon niet in het familiegraf van de Oranjes in Breda worden bijgezet, omdat die stad in handen
was van de Spanjaarden. Daarom werd hij bijgezet in de Nieuwe Kerk in Delft.

Het grafmonument is ontworpen door Hendrick de Keyser, een in die tijd internationaal vermaard beeldhouwer en architect.
Het monument is samengesteld uit zwart marmer, wit Italiaans (Carrara) marmer en zwart marmer met goudkleurige aders.

De Koninklijke grafkelder in de Nieuwe Kerk in Delft is sinds de bijzetting van Willem van Oranje
de laatste rustplaats voor leden van het Huis Oranje-Nassau.

De grafkelder bestaat uit twee gedeelten. De oudste grafkelder bevindt zich direct onder het grafmonument van Willem van Oranje
in het koor van de kerk. De grafkelder die in 1822 in gebruik is genomen, bevindt zich achter de oude grafkelder.

De ingang van de grafkelder bevindt zich voor in het koor. Zij wordt bedekt door een grote grafsteen, waarin het wapen van
Oranje-Nassau is uitgehouwen en, in het Latijn, de tekst: "Hier verwacht Willem I, de Vader des Vaderlands, de wederopstanding".

De burgemeester van Delft is commissaris van de Koninklijke grafkelder. Hij inspecteert de kelder één keer per jaar en
zorgt ervoor dat de Koninklijke Familie altijd de grafkelder kan bezoeken. De grafkelder is niet opengesteld voor publiek.

In de koninklijke grafkelders onder en achter het mausoleum van Willem van Oranje bevinden zich
de stoffelijke overblijfselen van de volgende leden van het Huis van Oranje-Nassau:

1. Prins Willem I: geboren 24-04-1533, gestorven 10-07-1584, bijgezet 03-08-1584.
2. Louise de Coligny, echtgenote van Prins Willem I: geboren 23-09-1555, gestorven 13-11-1620, bijgezet 24-05-1621.
3. Prins Maurits: geboren 13-11-1567, gestorven 23-04-1625, bijgezet 26-09-1625.
4. Elisabeth, dochter van Prins Frederik Hendrik: geboren 04-08-1630, gestorven 04-08-1630, bijgezet 18-08-1630.
5. Isabella Charlotte, dochter van prins Frederik Hendrik: geboren 28-04-1632, gestorven april 1642, bijgezet onbekend.
6. Prins Frederik Hendrik: geboren 29-01-1584, gestorven 14-03-1647, bijgezet 10-05-1647.
7. Catharina Belgica, dochter van Prins Willem I, echtgenote van de graaf van Hanau-Münzenberg:
geboren 03-07-1578, gestorven 12-04-1648, bijgezet 05-05-1648.
8. Amalia van Solms-Braunfels, echtgenote van Prins Frederik Hendrik: geboren 31-08-1602, gestorven 08-09-1675, bijgezet 21-12-1675.
9. Prins Willem II: geboren 27-05-1626, gestorven 06-11-1650, bijgezet 08-03-1651.
10. Doodgeboren dochter van Prins Willem IV: gestorven 19-12-1736, bijgezet 22-12-1736.
11. Prins Willem IV: geboren 01-09-1711, gestorven 22-10-1751, bijgezet 04-02-1752.
12. Anna van Groot-Brittannië en Ierland, echtgenote van Prins Willem IV: geboren 02-11-1709, gestorven 12-01-1759, bijgezet 23-02-1759.
13. George, zoon van Carel Christiaan, Vorst van Nassau-Weilburg: geboren 18-12-1760, gestorven 27-05-1762,bijgezet 01-07-1762.
14. Doodgeboren dochter van Carel Christiaan, Vorst van Nassau-Weilburg: gestorven 15-10-1767, bijgezet 24-10-1767.
15. Zoon van Prins Willem V: geboren 23-03-1769, gestorven 24-03-1769, bijgezet 28-03-1769.
16. Frederik, zoon van Prins Willem V: geboren 15-02-1774, gestorven 06-01-1799, bijgezet 03-07-1896.
17. Pauline, dochter van Koning Willem I: geboren 01-03-1800, gestorven 22-12-1806, bijgezet 07-04-1911.
18. Prins Willem V: geboren 08-03-1748, gestorven 09-04-1806, bijgezet 29-04-1958.
19. Louise, dochter van Prins Willem V en echtgenote van de Erfprins van Brunswijk-Wolfenbüttel:
geboren 28-11-1770, gestorven 15-10-1819, bijgezet 26-10-1819.
20. Wilhelmina van Pruisen, echtgenote van Prins Willem V: geboren 07-08-1751, gestorven 09-06-1820, bijgezet 27-11-1822.
21. Ernst Casimir, zoon van Koning Willem II: geboren 21-05-1822, gestorven 22-10-1822, bijgezet 11-05-1860.
22. Willem, zoon van Prins Frederik: geboren 06-07-1833, gestorven 01-11-1834, bijgezet 05-11-1834.
23. Wilhelmina van Pruisen, echtgenote van Koning Willem I: geboren 18-11-1774, gestorven 12-10-1837, bijgezet 26-10-1837.
24. Koning Willem I: geboren 24-08-1772, gestorven 12-12-1843, bijgezet 02-01-1844.
25. Frederik, zoon van Prins Frederik: geboren 22-08-1836, gestorven 23-01-1846, bijgezet 28-01-1846.
26. Alexander, zoon van Koning Willem II: geboren 02-08-1818, gestorven 20-02-1848, bijgezet 21-04-1848.
27. Koning Willem II: geboren 06-12-1792, gestorven 17-03-1849, bijgezet 04-04-1849.
28. Maurits, zoon van Koning Willem III: geboren 15-09-1843, gestorven 04-06-1850, bijgezet 10-06-1850.
29. Anna Paulowna van Rusland, echtgenote van Koning Willem II: geboren 18-01-1795, gestorven 01-03-1865, bijgezet 17-03-1865.
30. Louise van Pruisen, echtgenote van Prins Frederik: geboren 01-02-1808, gestorven 06-12-1870, bijgezet 21-12-1870.
31. Amalia van Saksen-Weimar-Eisenach, echtgenote van Prins Hendrik: geboren 20-05-1830, gestorven 01-05-1872, bijgezet 17-05-1872.
32. Sophie van Württemberg, echtgenote van Koning Willem III: geboren 17-06-1818, gestorven 03-06-1877, bijgezet 20-06-1877.
33. Hendrik, zoon van Koning Willem II: geboren 13-06-1820, gestorven 13-01-1879, bijgezet 25-01-1879.
34. Willem, zoon van Koning Willem III: geboren 04-09-1840, gestorven 11-06-1879, bijgezet 26-06-1879.
35. Frederik, zoon van Koning Willem I: geboren 28-02-1797, gestorven 08-09-1881, bijgezet 23-09-1881.
36. Alexander, zoon van Koning Willem III: geboren 25-08-1851, gestorven 21-06-1884, bijgezet 17-07-1884.
37. Koning Willem III: geboren 19-02-1817, gestorven 23-11-1890, bijgezet 04-12-1890.
38. Koningin-Regentes Emma, echtgenote van Koning Willem III: geboren 02-08-1858, gestorven 20-03-1934, bijgezet 27-03-1934.
39. Hendrik van Mecklenburg-Schwerin, echtgenoot van Koningin Wilhelmina: geboren 19-04-1876, gestorven 03-07-1934, bijgezet 11-07-1934.
40. Koningin Wilhelmina: geboren 31-08-1880, gestorven 28-11-1962, bijgezet 08-12-1962.
41. Prins Claus, echtgenoot van Koningin Beatrix: geboren 6 september 1926, gestorven 6 oktober 2002, bijgezet 15 oktober 2002.
42. Koningin Juliana: geboren 30 april 1909, gestorven 20 maart 2004, bijgezet 30 maart 2004.
43. Prins Bernhard, echtgenoot van Koningin Juliana: geboren 29 juni 1911, gestorven 1 december 2004, bijgezet 11 december 2004.

Verder bevinden zich nog drie stoffelijke overschotten in de grafkelder, te weten:

44. Henriëtte Amalia, dochter van Prins Frederik Hendrik: geboren 26-10-1628, gestorven ??-12-1628, bijgezet onbekend.
45. Hendrik Lodewijk, zoon van Prins Frederik Hendrik: geboren 30-11-1639, gestorven 29-12-1639, bijgezet onbekend.
46. Lodewijk, Prins van Bohemen, zoon van Keurvorst Frederik V van de Palts, Koning van Bohemen (1619-1620) en
Prinses Elisabeth, dochter van Koning Jacobus I van Engeland

Sinds de bijzetting van Willem van Oranje in 1584 rusten alle leden van het Huis van
Oranje-Nassau met hun echtgenoten in de grafkelder van de Nieuwe Kerk te Delft.

Niet bijgezet zijn:

- Philips Willem (1554-1619), oudste zoon van Prins Willem, die te Diest (België) in de St. Sulpicekerk werd begraven.
- Mary Stuart (1631-1660), echtgenote van Prins Willem II, die in de Westminster Abbey in Londen is bijgezet.
- Koning-Stadhouder Willem III (1650-1702) en zijn echtgenote Mary Stuart (1662-1695) die als Koning en Koningin van Engeland,
Schotland en Ierland in de Westminster Abbey in Londen rusten.
- Henriëtte, Gravin d'Oultremont de Wégimont (1792-1864). Zij was na de troonsafstand van Koning Willem I
met hem gehuwd en is bijgezet te Wégimont, België.

Alle Prinsessen uit het Huis Oranje-Nassau, die in andere vorstenhuizen zijn gehuwd, zijn niet in Delft bijgezet.

Informatie bronnen: RVD/Koninklijk Huis en het boek Monumenten & Koninklijke Grafkelders Nieuwe Kerk, geschreven door
T&IC, Wilco Blaak en Renny van Heuven en uitgegeven door de Oude & Nieuwe Kerk Delft.

Onderhoud grafkelder

Eén van de kisten uit de Koninklijke grafkelder, is op 22 oktober 2018 verplaatst om de stoffelijke resten te bergen in een nieuwe kist.
Het betreft de stoffelijke resten van Koningin Anna Paulowna. De nieuwe kist zal na afloop van de werkzaamheden op de oorspronkelijke
plaats van de oude kist worden geplaatst in de Koninklijke grafkelder in de Nieuwe Kerk in Delft.

De herkisting zal enkele dagen in beslag nemen en zal plaatsvinden in Rotterdam. De werkzaamheden worden uitgevoerd door het team
"Bijzondere Uitvaarten" van Monuta. De leden van de Koninklijke Familie hechten eraan, dat de stoffelijke resten van hun voorouders
op een waardige en duurzame wijze bijgezet blijven in de Koninklijke grafkelder.

Bron: RVD, www.koninklijkhuis.nl

Uitbreiding grafkelder Nieuwe Kerk Delft

Op 20 april 2021 heeft de minister van Onderwijs Cultuur en Wetenschap een brief aan de Tweede Kamer
gezonden over de herinrichting en uitbreiding van de Koninklijke grafkelder in de Nieuwe Kerk in Delft.
De voorbereidende werkzaamheden voor de uitbreiding van de grafkelder – in aansluiting op de reeds
gerealiseerde restauratie van het rijksmonument de Nieuwe Kerk - starten eind april 2021.

Geschiedenis van de grafkelder:

In de Nieuwe Kerk in Delft bevindt zich de Koninklijke grafkelder. In 1584 werd Willem van Oranje in het koor van
de Nieuwe Kerk begraven. Tussen 1614 en 1623 werd het praalmonument en de grafkelder gerealiseerd. Achter de 'oude'
grafkelder onder het praalgraf van Willem van Oranje bevindt zich de later gerealiseerde 'nieuwe' grafkelder
(in gebruik genomen vanaf 1822). In de loop der eeuwen zijn diverse kleine uitbreidingen geweest en hebben
renovatiewerkzaamheden plaatsgevonden. De ingang van de grafkelder bevindt zich voor in het koor en wordt
bedekt door een grote grafsteen, waarin het wapen van Oranje-Nassau is uitgehouwen en, in het Latijn, de
tekst: "Hier verwacht Willem I, de Vader des Vaderlands, de wederopstanding". Ook is er een kleinere toegang naast
het praalgraf, deze wordt afgesloten door een zware hardstenen zerk met het wapen van het Huis van Oranje-Nassau.

Sinds de bijzetting van Willem van Oranje in 1584 rusten bijna alle leden van het Huis
van Oranje-Nassau met hun echtgenoten in de grafkelder van de Nieuwe Kerk te Delft. Alle
prinsessen uit het Huis Oranje-Nassau die in andere vorstenhuizen zijn gehuwd zijn niet
in Delft bijgezet met uitzondering van de prinsessen Catharina Belgica (7) en Louise (19).

Uitbreiding grafkelder:

Met de bijzettingen van Prins Claus (2002) en Prinses Juliana en Prins Bernhard (2004) is de maximale capaciteit van de
grafkelder van de Nieuwe Kerk van Delft vrijwel volledig bereikt. De uitbreiding van de Koninklijke grafkelder houdt in
dat er een nieuwe kelder aangebracht wordt in de zuidelijke kooromgang van de kerk. De grafkelder wordt verbonden aan de
bestaande voorhal (daterend uit 1925) van de huidige Koninklijke grafkelder. Daarnaast krijgt de grafkelder een nieuwe
secundaire ingang aan de buitenzijde van de kerk, hiermee wordt een directe toegang naar de grafkelder gecreëerd. In de
uitbreiding van de grafkelder wordt ruimte gecreëerd voor ruim twintig bijzettingen.

Foto: RVD / Plattegrond van de huidige Koninklijke grafkelder (inclusief jaartallen van realisatie)
in de Nieuwe Kerk in Delft aangevuld met de nieuw te realiseren uitbreiding van de grafkelder in 2022.

Kosten:

De herinrichting en uitbreiding van de grafkelder in de Nieuwe Kerk te Delft was in eerste instantie
een onderdeel van de restauratieplannen van de Nieuwe Kerk uit 2012. Door wijzigingen in de planvorming
ten aanzien van de overige plannen van de Nieuwe Kerk heeft deze vertraging opgelopen. De oorspronkelijke
kostenraming voor de herinrichting en uitbreiding stamt uit 2013. Vanwege de aanzienlijke stijging van het
prijspeil in de bouwsector sinds 2013 en doordat de Nieuwe Kerk wegens tegenvallers bij de restauratie niet
meer kan bijdragen aan kosten voor de herinrichting en uitbreiding van de grafkelder, zijn extra middelen
nodig. Hierin wordt 1,6 miljoen euro bijgedragen door het Rijk en 0,3 miljoen euro door het Koninklijk Huis.
De totale bijdrage van de Rijksoverheid aan de uitbreiding van de grafkelder bedraagt 3,6 miljoen euro.

Archeologie:

De realisatie van de nieuwe kelder is alleen mogelijk door het ontgraven van de grond onder de zuidelijke kooromgang
van de kerk. Dit is archeologisch gezien zeer waardevol gebied. Er zal dan ook een archeologische opgraving plaatsvinden
die op wetenschappelijke wijze wordt uitgevoerd. In de bodem onder de Nieuwe Kerk bevinden zich resten van de vroege
ontstaansgeschiedenis van de stad Delft. Hierbij moet bijvoorbeeld gedacht worden aan veertiende-eeuwse verdedigingswerken.
Het koor van de kerk – rondom het praalgraf van Willem van Oranje - in de Nieuwe Kerk was ook de plek waar belangrijke
lieden uit die tijd werden begraven. De begraven menselijke resten kunnen meer vertellen over ziekte en gezondheid,
verwantschappen, leeftijd van overlijden, voedselpatroon en waar de overledenen vandaan kwamen. Ook kan op basis van
archeologisch onderzoek bijvoorbeeld achterhaald worden wat het grafritueel was. Denk daarbij aan bijvoorbeeld speciale
kleding, versieringen en speciale, loden, grafkisten en mogelijk ook versierde grafkelders.

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) heeft voor het archeologisch onderzoek een subsidie toegekend
aan de Protestante Gemeente Delft. Het archeologisch onderzoek wordt uitgevoerd door een daarin gespecialiseerd
archeologisch bedrijf. De wijze van opgraven en het vastleggen van vondsten en andere gegevens vindt in nauw
overleg plaats tussen gemeente Delft en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). Aan het archeologisch
onderzoek zal een publiek karakter gegeven worden zodat de vorderingen van de archeologen en de archeologische
vondsten door publiek gevolgd kunnen worden. Hiervoor worden mogelijkheden gerealiseerd in de Nieuwe Kerk.

Planning:

Vanaf eind april 2021 worden de bouwkundige voorbereidingen van de archeologie uitgevoerd waarop de archeologische
opgraving kan beginnen. De archeologische opgraving vangt aan in de zomer van 2021 en zal naar verwachting minimaal
drie maanden in beslag nemen. Daaropvolgend kan de daadwerkelijke realisatie van de uitbreiding van de grafkelder
van start gaan. Het streven is in 2022 de uitbreiding te hebben gerealiseerd. Echter, de exacte duur van het
project is - bijvoorbeeld in afwachting archeologische vondsten – nog niet te bepalen.

Homepage